Bir birey duymadığında eğer ki bunun çözümü işitme cihazı kullanmak veya koklear implant kararı ise, birey cihazlandığında hemen duymaya başlamayacaktır. Gözlük takar gibi görmede netlik sağlansa da, işitme cihazı takılarak hemen dili anlama ve dili kullanma becerilerinde artış gözlenmemektedir. Bunun için iyi bir eğitim de almak gerekir. Bu eğitimler kişi ile bireysel olarak hazırlanmış ve aile eğitimini de kapsayabilen müdahale programlarıdır ve işitsel rehabilitasyon olarak ele alınır.
NEDENLERİ
İşitme kaybının tek bir nedeni olmadığı gibi tek bir tipi ve şiddeti de yoktur. Genellikle sensörinöral işitme kayıplarında cihazlandırma ve koklear implant kararı verildiği için bu gruptaki bireyler cihazlandıktan sonra bir adaptasyon eğitimine ihtiyaç duyarlar. Bu, işitme kaybının yaşandığı döneme göre dil öncesi dönemde ise dili üretme programları ile entegre biçimde uygulanırken, dil kazanımı sonrası dönemde cihaza/ implanta adaptasyon eğitimi ile yapılabilir. Aynı zamanda bireyin cihazlanma yaşı ile kayıp yaşı arasındaki zaman farkı açıldıkça işitme cihaz/ koklear implant adaptasyonu süreci de uzamaktadır.
Erken çocukluk ve okul çağı dönemde özellikle aile katılımlı işitsel rehabilitasyon programları yürütülmekte iken yetişkinlik dönemi adaptasyonunda da bireye yardımcı olacak kişinin eğitimi işitsel rehabilitasyonda önemli bir unsurdur.
RİSK FAKTÖRLERİ
Genellikle ailesinde işitme kaybı öyküsü olan, söylenenleri anlamıyor gibi görünen, seslenildiğinde bakmayan, yüksek sesle konuşan kişiler risk altındadır.
İŞİTME KAYBI BELİRTİLERİ
- Karşılıklı sohbette söylenenleri anlamada güçlük,
- Konuşmacıyı görmediğinde söylenenleri anlamada güçlük,
- Kapı, telefon zil sesine tepki vermeme,
- Yüksek sesle konuşma, TV, radyo dinleme,
- İnsanların söylediklerini anlama güçlüğü ve bunu belli etme,
- Kulakta çınlama vb durumlar yaşama,
- Seslenildiğinde bakmama, yüksek sese tepki verme,
- Alkış vb sesleri duyduğunda irkilmeme vb. işitme kaybının belirtileri arasındadır.
TEŞHİS ETME
İşitme kaybının tespit edilebilmesi için önce bir kulak burun boğaz doktoruna gidilmesi ve muayene olunması gerekmektedir. Kulak burun boğaz doktoru işitme kaybından şüphelendiğinde odyoloğa yönlendirecektir. Odyolog; işitme ve denge sorunları ile ilgili değerlendirmeleri, terapileri gerçekleştiren sağlık personelidir. Odyolog, bireyin işitme kaybı için bazı testler yapacaktır. Bu testler elektrofizyolojik, objektif testler olduğu gibi kişinin tepkilerinin ölçülerek işitme kaybının tespit edilmesini sağlayan testler de olabilir. Yapılan bu testler sonunda kişide işitme kaybı olup olmadığı, varsa işitme kaybının tipi ve şiddeti tespit edilecektir.
Kişide cihazlanma veya koklear implant kararı alındıysa cihazlanma süresinde odyoloğun direktifleri doğrultusunda işitsel rehabilitasyona başlanır ve bunu odyolog yürütür.
İŞİTSEL REHABİLİTASYON
İşitsel rehabilitasyon okul öncesi ve okul çağı dönemde aile temelli bir programla ve çocuk odaklı gerçekleştirilir. İşitmeyi fark etme, ayırt etme, tanıma ve kavrama basamaklarına yönelik eğitimler, işitme cihazı kullanma, kişinin işitme cihazı ile ilgili yapabilecekleri hatta kanuni haklarını öğrenmeye kadar geniş bir perspektifte ele alınır. Aynı zamanda dili kullanma becerileri üzerinde de durulur ve genel gelişim parametreleri işitsel rehabilitasyonda da ele alınır.
Yetişkin grupta yapılan çalışmalar ise sonradan olan işitme kaybında işitme cihazına/ koklear implanta uyum sağlama, sesleri kodlama ve direktifleri anlamadan sohbet sürdürmeye kadar basamaklandırılmış bir yaklaşımla kolaydan zora doğru bir sıralama ile gerçekleştirilir.
MERKEZİMİZDE NE YAPIYORUZ?
Özem Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi olarak işitme kaybı olan bireylerin işitsel rehabilitasyon değerlendirmesi gerçekleştirilmekte ve değerlendirme odyologlar tarafından yapılmaktadır.
Aynı zamanda gelişimin bir bütün olduğu göz önünde bulundurularak bireyin sadece anlama becerileri değil, motor, sosyal, bilişsel, iletişim becerileri de ilgili uzmanlar tarafından değerlendirilip aile ile süreç paylaşılmaktadır.
Terapi alması kararı verilen çocuklarda/ yetişkinlerde konunun uzmanları ile çalışılmakta, eğitimler bireysel uygulanmakta ve aile eğitimleri ile terapiler mutlaka desteklenmektedir.
Yapılan bütün uygulamalar kanıta dayalı ve disiplinler arası iş birliği sağlanarak gerçekleştirilmektedir.
